Chaîne à godets : Image mise en avant.

Chaîne à godets

La chaîne à godets améliore les capacités d’élévation de la roue à augets. Les récipients ne sont plus fixés sur la circonférence de la roue, mais sur une double chaîne qui est mue par l’essieu de la roue. La hauteur d’élévation de l’eau n’est alors plus limitée par la circonférence de la roue mais par la longueur de la chaîne (Vitr. 10, 4, 4).

On trouve un appareil du même genre décrit à plusieurs reprises chez Philon de Byzance (Phil. Byz., Pneum. 65 ; append. 2, 2 et 2, 4) et Héron d’Alexandrie (Dioptre, 6, 200) donne comme nom grec à l’appareil tout simplement halusis : « chaîne ».

Avec la roue à augets, plus on voulait augmenter la hauteur d’élévation de l’eau, plus il fallait augmenter le diamètre de la roue et donc son encombrement, ou bien il fallait multiplier les roues. La chaîne évite cet inconvénient puisque, pour augmenter la hauteur, il suffit d’augmenter la longueur de la chaîne, l’encombrement restant toujours réduit. Ce système s’appliquait donc particulièrement bien aux puits étroits et profonds et aux navires.

Les récipients ont une forme et une matière différentes des augets de la machine précédente : le situlus (situla) est un seau en bronze, à fond pointu, qui sert à tirer l’eau des puits. La contenance donnée ici correspond environ à 3,25 litres. Il est nécessaire que ces seaux soient en bronze comme le précise Vitruve, de manière à résister aux chocs répétés contre l’essieu lors du mouvement de renversement. Il est probable du reste que cet essieu était souvent cannelé (bien que Vitruve n’en dise rien), comme celui retrouvé au lac de Nemi, pour éviter le glissement de la chaîne et faciliter le renversement des situli. Ceux ci étaient maintenus par deux chaînes (duplex catena), certainement pour leur donner une meilleure stabilité.

Le mode de propulsion est indiqué implicitement par la liaison que fait Vitruve avec la machine précédente : « Mais s’il faut amener l’eau à une plus grande hauteur encore, on fera passer autour de l’essieu de la roue une double chaîne en fer… » Cette machine possède donc une rota, comme la roue à augets, mais celle ci ne sert plus que de roue à échelons, transmettant le mouvement à l’axe. (Extrait de Ph. Fleury, La mécanique de Vitruve, Caen, Presses Universitaires de Caen, 1993).

Chaîne à godet (schéma issu de Ph. Fleury, La mécanique de Vitruve, Caen, Presses Universitaires de Caen, 1993, fig. 32 p. 157).

A : rota

B : axis

C : duplex catena

D : situlus

E : castellum

F : échelons pour la manœuvre

Vitruve, De architectura, 10, 4, 4 :
Sin autem magis altis locis erit praebendum, in eiusdem rotae axe inuoluta duplex ferrea catena demissaque ad imum libramentum conlocabitur, habens situlos pendentes aereos congiales. Ita uersatio rotae catenam in axem inuoluendo efferet situlos in summum qui, cum super axem peruehuntur, cogentur inuerti et infundere in castellum aquae quod extulerint.

Mais s’il faut amener l’eau à une plus grande hauteur encore, on fera passer autour de l’essieu (B) de la roue (A) une double chaîne en fer (C), descendant jusqu’au dessous du niveau de l’eau et portant, suspendus, des godets en bronze (D) d’une contenance d’un conge. Ainsi la rotation de la roue, en enroulant la chaîne sur l’essieu, entraînera jusqu’au haut les godets qui, une fois parvenus au dessus de l’essieu, se retourneront nécessairement et déverseront dans un réservoir (E) toute l’eau qu’ils auront élevée (traduction Ph. Fleury, La mécanique de Vitruve, Caen, Presses Universitaires de Caen, 1993).

On trouve un appareil du même genre décrit à plusieurs reprises chez Philon de Byzance (Phil. Byz., Pneum. 65 ; append. 2, 2 et 2, 4) et Héron d’Alexandrie (Dioptre, 6, 200) donne comme nom grec à l’appareil tout simplement halusis : « chaîne ».

Chaîne à godets : Image de restitution virtuelle.Vue générale de la chaîne à godets - Infographie : Alexandre François - Dossier scientifique : Philippe Fleury, 2011
Chaîne à godets : Image de restitution virtuelle.Vue générale de la chaîne à godets - Infographie : Alexandre François - Dossier scientifique : Philippe Fleury, 2011
Chaîne à godets : Image de restitution virtuelle.Vue générale de la chaîne à godets - Infographie : Alexandre François - Dossier scientifique : Philippe Fleury, 2011
Chaîne à godets : Image de restitution virtuelle.Gros plan sur les godets - Infographie : Alexandre François - Dossier scientifique : Philippe Fleury, 2011
2050706 GR8HMQHC 1 https://www.unicaen.fr/wp-content/themes/unicaen-rome/zotpress/ERSAM-2019.csl 50 creator asc 13844 https://rome.unicaen.fr/wp-content/plugins/zotpress/
%7B%22status%22%3A%22success%22%2C%22updateneeded%22%3Afalse%2C%22instance%22%3Afalse%2C%22meta%22%3A%7B%22request_last%22%3A0%2C%22request_next%22%3A0%2C%22used_cache%22%3Atrue%7D%2C%22data%22%3A%5B%7B%22key%22%3A%22GD6MP49E%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22Bonin%22%2C%22parsedDate%22%3A%221984%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BBonin%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20J.%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BL%26%23x2019%3Beau%20dans%20l%26%23x2019%3BAntiquit%26%23xE9%3B.%20L%26%23x2019%3Bhydraulique%20avant%20notre%20%26%23xE8%3Bre%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Paris%2C%20Eyrolles%2C%201984.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22L%27eau%20dans%20l%27Antiquit%5Cu00e9.%20L%27hydraulique%20avant%20notre%20%5Cu00e8re%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22J.%22%2C%22lastName%22%3A%22Bonin%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%221984%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22YYWQSAM9%22%2C%225WBSD65U%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-12-26T14%3A09%3A28Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22S4ZYUXNX%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22Bouet%22%2C%22parsedDate%22%3A%222005%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BBouet%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20A.%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BAquam%20in%20altum%20exprimere.%20Les%20machines%20%26%23xE9%3Bl%26%23xE9%3Bvatrices%20d%26%23x2019%3Beau%20dans%20l%26%23x2019%3Bantiquit%26%23xE9%3B%2C%20actes%20de%20la%20journ%26%23xE9%3Be%20d%26%23x2019%3B%26%23xE9%3Btudes%20tenue%20%26%23xE0%3B%20Bordeaux%20le%2013%20mars%202003%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Bordeaux%2C%20Ausonius%2C%202005.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22Aquam%20in%20altum%20exprimere.%20Les%20machines%20%5Cu00e9l%5Cu00e9vatrices%20d%27eau%20dans%20l%27antiquit%5Cu00e9%2C%20actes%20de%20la%20journ%5Cu00e9e%20d%27%5Cu00e9tudes%20tenue%20%5Cu00e0%20Bordeaux%20le%2013%20mars%202003%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22A.%22%2C%22lastName%22%3A%22Bouet%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%222005%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22YYWQSAM9%22%2C%225WBSD65U%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-12-26T14%3A11%3A04Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22SD722P28%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22Briant%22%2C%22parsedDate%22%3A%222001%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BBriant%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20P.%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BIrrigation%20et%20drainage%20dans%20l%26%23x2019%3BAntiquit%26%23xE9%3B%2C%20qanats%20et%20canalisations%20souterraines%20en%20Iran%2C%20en%20Egypte%20et%20en%20Gr%26%23xE8%3Bce%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Paris%2C%20Thotm%2C%202001.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22Irrigation%20et%20drainage%20dans%20l%27Antiquit%5Cu00e9%2C%20qanats%20et%20canalisations%20souterraines%20en%20Iran%2C%20en%20Egypte%20et%20en%20Gr%5Cu00e8ce%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22P.%22%2C%22lastName%22%3A%22Briant%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%222001%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22YYWQSAM9%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-12-26T14%3A12%3A15Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%228HVLYNGX%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22lastModifiedByUser%22%3A%7B%22id%22%3A1117117%2C%22username%22%3A%22Plan%20de%20Rome%22%2C%22name%22%3A%22%22%2C%22links%22%3A%7B%22alternate%22%3A%7B%22href%22%3A%22https%3A%5C%2F%5C%2Fwww.zotero.org%5C%2Fplan_de_rome%22%2C%22type%22%3A%22text%5C%2Fhtml%22%7D%7D%7D%2C%22creatorSummary%22%3A%22Brun%20and%20Fiches%22%2C%22parsedDate%22%3A%222007%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BBrun%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20J.-P.%20et%20%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BFiches%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20J.-L.%2C%20%26%23xAB%3B%26%23xA0%3BDes%20machines%20et%20de%20l%26%23x2019%3Beau%26%23xA0%3B%26%23xBB%3B%20dans%20%26lt%3Bi%26gt%3B%26%23xC9%3Bnergie%20hydraulique%20et%20machines%20%26%23xE9%3Bl%26%23xE9%3Bvatrices%20d%26%23x2019%3Beau%20durant%20l%26%23x2019%3BAntiquit%26%23xE9%3B%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Naples%2C%20Centre%20Jean%20B%26%23xE9%3Brard%2C%202007%2C%20p.%26%23xA0%3B%26%23xA0%3B1%26%23x2011%3B6.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22conferencePaper%22%2C%22title%22%3A%22Des%20machines%20et%20de%20l%27eau%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22Jean-Pierre%22%2C%22lastName%22%3A%22Brun%22%7D%2C%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22Jean-Luc%22%2C%22lastName%22%3A%22Fiches%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22proceedingsTitle%22%3A%22%5Cu00c9nergie%20hydraulique%20et%20machines%20%5Cu00e9l%5Cu00e9vatrices%20d%27eau%20durant%20l%27Antiquit%5Cu00e9%22%2C%22conferenceName%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%222007%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22JN4C5E29%22%2C%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22YYWQSAM9%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222019-12-20T10%3A22%3A20Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%224JTY23CJ%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22lastModifiedByUser%22%3A%7B%22id%22%3A1117117%2C%22username%22%3A%22Plan%20de%20Rome%22%2C%22name%22%3A%22%22%2C%22links%22%3A%7B%22alternate%22%3A%7B%22href%22%3A%22https%3A%5C%2F%5C%2Fwww.zotero.org%5C%2Fplan_de_rome%22%2C%22type%22%3A%22text%5C%2Fhtml%22%7D%7D%7D%2C%22creatorSummary%22%3A%22Brun%20and%20Fiches%22%2C%22parsedDate%22%3A%222007%22%2C%22numChildren%22%3A1%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BBrun%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20J.-P.%20et%20%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BFiches%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20J.-L.%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3B%26%23xC9%3Bnergie%20hydraulique%20et%20machines%20%26%23xE9%3Bl%26%23xE9%3Bvatrices%20d%26%23x2019%3Beau%20durant%20l%26%23x2019%3BAntiquit%26%23xE9%3B%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Naples%2C%20Centre%20Jean%20B%26%23xE9%3Brard%20%28Collection%20du%20Centre%20Jean%20B%26%23xE9%3Brard%26%23xA0%3B%3B%26%23xA0%3B27%29%2C%202007%2C%20259%26%23xA0%3Bp.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22%5Cu00c9nergie%20hydraulique%20et%20machines%20%5Cu00e9l%5Cu00e9vatrices%20d%27eau%20durant%20l%27Antiquit%5Cu00e9%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22Jean-Pierre%22%2C%22lastName%22%3A%22Brun%22%7D%2C%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22Jean-Luc%22%2C%22lastName%22%3A%22Fiches%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%222007%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%222-903189-94-3%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22http%3A%5C%2F%5C%2Fwww.sudoc.fr%5C%2F124009069%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22fran%5Cu00e7ais%2C%20anglais%22%2C%22collections%22%3A%5B%22JN4C5E29%22%2C%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22YYWQSAM9%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222019-12-20T10%3A22%3A16Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%224I9CDJXA%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22Brun%20and%20Jockey%22%2C%22parsedDate%22%3A%222001%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BBrun%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20J.-P.%20et%20%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BJockey%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20Ph.%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BTechniques%20et%20soci%26%23xE9%3Bt%26%23xE9%3Bs%20en%20M%26%23xE9%3Bditerran%26%23xE9%3Be%26%23x202F%3B%3A%20travaux%20du%20Centre%20Camille%20Julian.%20Volume%20publi%26%23xE9%3B%20en%20hommage%20%26%23xE0%3B%20Marie-Claire%20Amouretti%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Paris%2C%20Maisonneuve%20et%20Larose%2C%202001.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22Techniques%20et%20soci%5Cu00e9t%5Cu00e9s%20en%20M%5Cu00e9diterran%5Cu00e9e%20%3A%20travaux%20du%20Centre%20Camille%20Julian.%20Volume%20publi%5Cu00e9%20en%20hommage%20%5Cu00e0%20Marie-Claire%20Amouretti%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22J.-P.%22%2C%22lastName%22%3A%22Brun%22%7D%2C%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22Ph.%22%2C%22lastName%22%3A%22Jockey%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%222001%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22YYWQSAM9%22%2C%225WBSD65U%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-12-26T14%3A14%3A03Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22DJKJ7UXW%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22Brun%20and%20Saastamoinen%22%2C%22parsedDate%22%3A%222003%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BBrun%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20CH.F.M.%20et%20%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BSaastamoinen%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20A.%2C%20%26%23xAB%3B%26%23xA0%3BTechnology%2C%20ideology%2C%20water%26%23x202F%3B%3A%20from%20Frontinus%20to%20the%20Renaissance%20and%20beyond%26%23xA0%3B%26%23xBB%3B%2C%20Papers%20from%20a%20conference%20at%20the%20Institutum%20Romanum%20Finlandiae%2C%20May%2C%202003.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22journalArticle%22%2C%22title%22%3A%22Technology%2C%20ideology%2C%20water%20%3A%20from%20Frontinus%20to%20the%20Renaissance%20and%20beyond%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22CH.%20F.%20M.%22%2C%22lastName%22%3A%22Brun%22%7D%2C%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22A.%22%2C%22lastName%22%3A%22Saastamoinen%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%222003%22%2C%22section%22%3A%22%22%2C%22partNumber%22%3A%22%22%2C%22partTitle%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22PMID%22%3A%22%22%2C%22PMCID%22%3A%22%22%2C%22arXivID%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22GR8HMQHC%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-12-26T14%3A17%3A14Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22WBJJA4DY%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22lastModifiedByUser%22%3A%7B%22id%22%3A1117117%2C%22username%22%3A%22Plan%20de%20Rome%22%2C%22name%22%3A%22%22%2C%22links%22%3A%7B%22alternate%22%3A%7B%22href%22%3A%22https%3A%5C%2F%5C%2Fwww.zotero.org%5C%2Fplan_de_rome%22%2C%22type%22%3A%22text%5C%2Fhtml%22%7D%7D%7D%2C%22creatorSummary%22%3A%22Callebat%22%2C%22parsedDate%22%3A%222004%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BCallebat%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20L.%2C%20%26%23xAB%3B%26%23xA0%3BL%26%23x2019%3Bhydraulique%20vitruvienne%26%23xA0%3B%26%23xBB%3B%20dans%20%26lt%3Bi%26gt%3BProblemi%20di%20macchinismo%20in%20ambito%20romano.%20Macchine%20idrauliche%20nella%26%23xA0%3B%20%26%23xA0%3B%20%26%23xA0%3B%20%26%23xA0%3B%20%26%23xA0%3B%20litteratura%20tecnica%2C%20nelle%20fonti%20storiografiche%20e%20nelle%20evidenze%20archeologiche%20di%20et%26%23xE0%3B%20imperiale%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20C%26%23xF4%3Bme%2C%20Comune%20di%20Como%2C%202004%2C%20p.%26%23xA0%3B%26%23xA0%3B19%26%23x2011%3B24.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22conferencePaper%22%2C%22title%22%3A%22L%27hydraulique%20vitruvienne%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22Louis%22%2C%22lastName%22%3A%22Callebat%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22proceedingsTitle%22%3A%22Problemi%20di%20macchinismo%20in%20ambito%20romano.%20Macchine%20idrauliche%20nella%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20litteratura%20tecnica%2C%20nelle%20fonti%20storiografiche%20e%20nelle%20evidenze%20archeologiche%20di%20et%5Cu00e0%20imperiale%22%2C%22conferenceName%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%222004%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22JN4C5E29%22%2C%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22YYWQSAM9%22%2C%225WBSD65U%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222019-12-20T10%3A21%3A55Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22FCLFR5VT%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22De%20Kleijn%22%2C%22parsedDate%22%3A%222001%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BDe%20Kleijn%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20G.%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BThe%20water%20supply%20of%20ancient%20Rome%26%23x202F%3B%3A%20city%20area%2C%20water%2C%20and%20population%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Amsterdam%2C%20Gieben%2C%202001.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22The%20water%20supply%20of%20ancient%20Rome%20%3A%20city%20area%2C%20water%2C%20and%20population%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22G.%22%2C%22lastName%22%3A%22De%20Kleijn%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%222001%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22JN4C5E29%22%2C%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22YYWQSAM9%22%2C%225WBSD65U%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-12-26T14%3A19%3A58Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22UCZL8KFT%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22Evans%22%2C%22parsedDate%22%3A%221994%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BEvans%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20H.-B.%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BWater%20distribution%20in%20ancient%20Rome%26%23x202F%3B%3A%20the%20evidence%20of%20Frontinus%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20University%20of%20Michigan%2C%20Ann%20Arbor%2C%201994.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22Water%20distribution%20in%20ancient%20Rome%20%3A%20the%20evidence%20of%20Frontinus%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22H.-B.%22%2C%22lastName%22%3A%22Evans%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%221994%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22JN4C5E29%22%2C%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22YYWQSAM9%22%2C%225WBSD65U%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-12-26T14%3A23%3A48Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22IP3PPBF9%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22lastModifiedByUser%22%3A%7B%22id%22%3A1016840%2C%22username%22%3A%22fleuryp%22%2C%22name%22%3A%22Fleury%22%2C%22links%22%3A%7B%22alternate%22%3A%7B%22href%22%3A%22https%3A%5C%2F%5C%2Fwww.zotero.org%5C%2Ffleuryp%22%2C%22type%22%3A%22text%5C%2Fhtml%22%7D%7D%7D%2C%22creatorSummary%22%3A%22Fernandez%20Casado%22%2C%22parsedDate%22%3A%221983%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BFernandez%20Casado%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20C.%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BIngenieria%20hidraulica%20romana%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Madrid%2C%20Turner%2C%201983.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22Ingenieria%20hidraulica%20romana%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22C.%22%2C%22lastName%22%3A%22Fernandez%20Casado%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%221983%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22GR8HMQHC%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-12-27T11%3A14%3A35Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%226LAUVI6L%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22lastModifiedByUser%22%3A%7B%22id%22%3A1117117%2C%22username%22%3A%22Plan%20de%20Rome%22%2C%22name%22%3A%22%22%2C%22links%22%3A%7B%22alternate%22%3A%7B%22href%22%3A%22https%3A%5C%2F%5C%2Fwww.zotero.org%5C%2Fplan_de_rome%22%2C%22type%22%3A%22text%5C%2Fhtml%22%7D%7D%7D%2C%22creatorSummary%22%3A%22Fleury%22%2C%22parsedDate%22%3A%222005%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BFleury%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20P.%2C%20%26%23xAB%3B%26%23xA0%3BHydraulique%20ancienne%26%23x202F%3B%3A%20de%20l%26%23x2019%3BEgypte%20%26%23xE0%3B%20Rome%26%23xA0%3B%26%23xBB%3B%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BCahiers%20de%20la%20MRSH%20de%20Caen%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20n%26lt%3Bsup%26gt%3Bo%26lt%3B%5C%2Fsup%26gt%3B%26%23xA0%3B41%2C%202005%2C%20p.%26%23xA0%3B%20169%26%23x2011%3B186.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22journalArticle%22%2C%22title%22%3A%22Hydraulique%20ancienne%20%3A%20de%20l%27Egypte%20%5Cu00e0%20Rome%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22Philippe%22%2C%22lastName%22%3A%22Fleury%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%222005%22%2C%22section%22%3A%22%22%2C%22partNumber%22%3A%22%22%2C%22partTitle%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22PMID%22%3A%22%22%2C%22PMCID%22%3A%22%22%2C%22arXivID%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22JN4C5E29%22%2C%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22WRXKZSX9%22%2C%22YYWQSAM9%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222019-12-20T10%3A17%3A05Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%229AP93U3F%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22lastModifiedByUser%22%3A%7B%22id%22%3A1117117%2C%22username%22%3A%22Plan%20de%20Rome%22%2C%22name%22%3A%22%22%2C%22links%22%3A%7B%22alternate%22%3A%7B%22href%22%3A%22https%3A%5C%2F%5C%2Fwww.zotero.org%5C%2Fplan_de_rome%22%2C%22type%22%3A%22text%5C%2Fhtml%22%7D%7D%7D%2C%22creatorSummary%22%3A%22Fleury%22%2C%22parsedDate%22%3A%221993%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BFleury%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20P.%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BLa%20m%26%23xE9%3Bcanique%20de%20Vitruve%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Caen%2C%20Presses%20Universitaires%20de%20Caen%2C%201993.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22La%20m%5Cu00e9canique%20de%20Vitruve%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22Philippe%22%2C%22lastName%22%3A%22Fleury%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%221993%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22PDCVQ23P%22%2C%22RDH82ZA7%22%2C%22LRIIZQNE%22%2C%22GR8HMQHC%22%2C%2266HFG38F%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22IMU8KRYR%22%2C%222HL5EBUD%22%2C%22Y6YHRWH3%22%2C%2255UFRV69%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22ZPPEGJIW%22%2C%22BLAU8MSL%22%2C%22CQ5J6RGX%22%2C%22WRXKZSX9%22%2C%22SF5JU3E7%22%2C%22WJA9EAEL%22%2C%22FVBMP8HG%22%2C%22YYWQSAM9%22%2C%225WBSD65U%22%2C%22FIPFA897%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222019-12-20T10%3A18%3A23Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22G2QAMDGJ%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22Fleury%22%2C%22parsedDate%22%3A%222001%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BFleury%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20P.%2C%20%26%23xAB%3B%26%23xA0%3BLes%20machines%20de%20Vitruve%26%23xA0%3B%26%23xBB%3B%2C%20dans%20%26lt%3Bi%26gt%3BPomp%26%23xE9%3Bi%2C%20nature%2C%20sciences%20et%20techniques%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Paris%2C%20Palais%20de%20la%20D%26%23xE9%3Bcouverte%2C%202001%2C%20p.%26%23xA0%3B%26%23xA0%3B28%26%23x2011%3B44.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22bookSection%22%2C%22title%22%3A%22Les%20machines%20de%20Vitruve%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22Philippe%22%2C%22lastName%22%3A%22Fleury%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22bookTitle%22%3A%22Pomp%5Cu00e9i%2C%20nature%2C%20sciences%20et%20techniques%22%2C%22date%22%3A%222001%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22RDH82ZA7%22%2C%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22IMU8KRYR%22%2C%22WRXKZSX9%22%2C%22YYWQSAM9%22%2C%22FIPFA897%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-12-26T17%3A11%3A46Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22NM5TPVYR%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22Frabre%20et%20al.%22%2C%22parsedDate%22%3A%222000%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BFrabre%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20G.%2C%20%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BFiches%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20J.-L.%20et%20%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BPaillet%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20J.-L.%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BL%26%23x2019%3Baqueduc%20de%20N%26%23xEE%3Bmes%20et%20le%20pont%20du%20Gard%26%23x202F%3B%3A%20arch%26%23xE9%3Bologie%2C%20g%26%23xE9%3Bosyst%26%23xE8%3Bme%2C%20histoire%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%202e%26%23xA0%3B%26%23xE9%3Bd.%2C%20Paris%2C%20CNRS%2C%202000.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22L%27aqueduc%20de%20N%5Cu00eemes%20et%20le%20pont%20du%20Gard%20%3A%20arch%5Cu00e9ologie%2C%20g%5Cu00e9osyst%5Cu00e8me%2C%20histoire%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22G.%22%2C%22lastName%22%3A%22Frabre%22%7D%2C%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22J.-L.%22%2C%22lastName%22%3A%22Fiches%22%7D%2C%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22J.-L.%22%2C%22lastName%22%3A%22Paillet%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%222000%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22JN4C5E29%22%2C%22GR8HMQHC%22%2C%22IMU8KRYR%22%2C%222HL5EBUD%22%2C%22CQ5J6RGX%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-12-26T14%3A25%3A23Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22Y2PW2GEM%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22Guery%20and%20Hallier%22%2C%22parsedDate%22%3A%221987%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BGuery%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20R.%20et%20%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BHallier%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20G.%2C%20%26%23xAB%3B%26%23xA0%3BR%26%23xE9%3Bflexions%20sur%20les%20ouvrages%20hydrauliques%20de%20Marseille%20antique%26%23xA0%3B%26%23xBB%3B%2C%20dans%20%26lt%3Bi%26gt%3BL%26%23x2019%3Beau%20et%20les%20hommes%20en%20M%26%23xE9%3Bditerran%26%23xE9%3Be%2C%20publ.%20sous%20la%20dir.%20de%20R%26%23xE9%3Bparaz%20A.%20de%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Paris%2C%20CNRS%2C%201987%2C%20p.%26%23xA0%3B%26%23xA0%3B265%26%23x2011%3B282.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22bookSection%22%2C%22title%22%3A%22R%5Cu00e9flexions%20sur%20les%20ouvrages%20hydrauliques%20de%20Marseille%20antique%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22R.%22%2C%22lastName%22%3A%22Guery%22%7D%2C%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22G.%22%2C%22lastName%22%3A%22Hallier%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22bookTitle%22%3A%22L%27eau%20et%20les%20hommes%20en%20M%5Cu00e9diterran%5Cu00e9e%2C%20publ.%20sous%20la%20dir.%20de%20R%5Cu00e9paraz%20A.%20de%22%2C%22date%22%3A%221987%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22YYWQSAM9%22%2C%225WBSD65U%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-12-26T14%3A31%3A57Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22768BBPYD%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22lastModifiedByUser%22%3A%7B%22id%22%3A1117117%2C%22username%22%3A%22Plan%20de%20Rome%22%2C%22name%22%3A%22%22%2C%22links%22%3A%7B%22alternate%22%3A%7B%22href%22%3A%22https%3A%5C%2F%5C%2Fwww.zotero.org%5C%2Fplan_de_rome%22%2C%22type%22%3A%22text%5C%2Fhtml%22%7D%7D%7D%2C%22creatorSummary%22%3A%22Hairy%22%2C%22parsedDate%22%3A%222011%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BHairy%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20I.%2C%20%26%23xAB%3B%26%23xA0%3BAlexandrie%2C%20la%20conqu%26%23xEA%3Bte%20de%20l%26%23x2019%3Beau%26%23xA0%3B%26%23xBB%3B%20dans%20%26lt%3Bi%26gt%3BDu%20Nil%20%26%23xE0%3B%20Alexandrie%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Paris%2C%20De%20Boccard%2C%202011%2C%20p.%26%23xA0%3B%26%23xA0%3B40%26%23x2011%3B47.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22conferencePaper%22%2C%22title%22%3A%22Alexandrie%2C%20la%20conqu%5Cu00eate%20de%20l%27eau%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22Isabelle%22%2C%22lastName%22%3A%22Hairy%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22proceedingsTitle%22%3A%22Du%20Nil%20%5Cu00e0%20Alexandrie%22%2C%22conferenceName%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%222011%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22JN4C5E29%22%2C%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22WRXKZSX9%22%2C%225WBSD65U%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222019-12-20T10%3A15%3A16Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22ETANMEZZ%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22Hodge%22%2C%22parsedDate%22%3A%221992%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BHodge%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20T.%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BRoman%20aqueducts%20and%20water%20supply%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Londres%2C%20G.%20Duckworth%2C%201992.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22Roman%20aqueducts%20and%20water%20supply%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22T.%22%2C%22lastName%22%3A%22Hodge%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%221992%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22YYWQSAM9%22%2C%225WBSD65U%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-12-26T14%3A32%3A48Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%2266W76GBL%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22Humphrey%22%2C%22parsedDate%22%3A%221998%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BHumphrey%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20J.-W.%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BGreek%20and%20Roman%20Technology.%20A%20sourcebook.%20Annotated%20translations%20of%20Greek%20and%20Latin%20texts%20and%20documents%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20New%20York%5C%2FLondres%2C%20Routledge%2C%201998.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22Greek%20and%20Roman%20Technology.%20A%20sourcebook.%20Annotated%20translations%20of%20Greek%20and%20Latin%20texts%20and%20documents%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22J.-W.%22%2C%22lastName%22%3A%22Humphrey%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%221998%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22YYWQSAM9%22%2C%225WBSD65U%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-12-26T14%3A34%3A12Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22HTGRBAXV%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22Madeleine%22%2C%22parsedDate%22%3A%222011%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BMadeleine%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20S.%2C%20%26%23xAB%3B%26%23xA0%3BLa%20restitution%20des%20machines%20vitruviennes%26%23xA0%3B%26%23xBB%3B%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BCahier%20des%20%26%23xE9%3Btudes%20anciennes%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20vol.%26%23xA0%3B48%2C%202011%2C%20p.%26%23xA0%3B%2035%26%23x2011%3B59.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22journalArticle%22%2C%22title%22%3A%22La%20restitution%20des%20machines%20vitruviennes%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22S.%22%2C%22lastName%22%3A%22Madeleine%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%222011%22%2C%22section%22%3A%22%22%2C%22partNumber%22%3A%22%22%2C%22partTitle%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22PMID%22%3A%22%22%2C%22PMCID%22%3A%22%22%2C%22arXivID%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22LRIIZQNE%22%2C%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22ZPPEGJIW%22%2C%22BLAU8MSL%22%2C%22WRXKZSX9%22%2C%22WJA9EAEL%22%2C%22YYWQSAM9%22%2C%225WBSD65U%22%2C%22FIPFA897%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-12-26T16%3A50%3A50Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22Z98TPCR3%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22Malissard%22%2C%22parsedDate%22%3A%221994%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BMalissard%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20A.%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BLes%20Romains%20et%20l%26%23x2019%3Beau%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Paris%2C%20Les%20Belles%20Lettres%2C%201994.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22Les%20Romains%20et%20l%27eau%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22A.%22%2C%22lastName%22%3A%22Malissard%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%221994%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22GR8HMQHC%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-12-26T14%3A35%3A55Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%225AX8EWKA%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22lastModifiedByUser%22%3A%7B%22id%22%3A1117117%2C%22username%22%3A%22Plan%20de%20Rome%22%2C%22name%22%3A%22%22%2C%22links%22%3A%7B%22alternate%22%3A%7B%22href%22%3A%22https%3A%5C%2F%5C%2Fwww.zotero.org%5C%2Fplan_de_rome%22%2C%22type%22%3A%22text%5C%2Fhtml%22%7D%7D%7D%2C%22creatorSummary%22%3A%22Mays%22%2C%22parsedDate%22%3A%222010%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BMays%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20L.W.%2C%20%26%23xAB%3B%26%23xA0%3BA%20brief%20History%20of%20Roman%20Water%20Technology%26%23xA0%3B%26%23xBB%3B%20dans%20%26lt%3Bi%26gt%3BAncient%20Water%20technology%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Londres%2C%20Springer%20e-book%2C%202010%2C%20p.%26%23xA0%3B%26%23xA0%3B115%26%23x2011%3B137.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22conferencePaper%22%2C%22title%22%3A%22A%20brief%20History%20of%20Roman%20Water%20Technology%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22L.W.%22%2C%22lastName%22%3A%22Mays%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22proceedingsTitle%22%3A%22%22%2C%22conferenceName%22%3A%22Ancient%20Water%20technology%22%2C%22date%22%3A%222010%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22YYWQSAM9%22%2C%225WBSD65U%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222019-12-20T10%3A02%3A33Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22I6HNUBZU%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22Nordon%22%2C%22parsedDate%22%3A%221991%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BNordon%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20M.%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BHistoire%20de%20l%26%23x2019%3Bhydraulique.%20L%26%23x2019%3Beau%20conquise.%20Les%20origines%20et%20le%20monde%20antique%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Paris%2C%20Masson%2C%201991.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22Histoire%20de%20l%27hydraulique.%20L%27eau%20conquise.%20Les%20origines%20et%20le%20monde%20antique%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22M.%22%2C%22lastName%22%3A%22Nordon%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%221991%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22YYWQSAM9%22%2C%225WBSD65U%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-12-26T14%3A38%3A20Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22E8M3TQHF%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22lastModifiedByUser%22%3A%7B%22id%22%3A1117117%2C%22username%22%3A%22Plan%20de%20Rome%22%2C%22name%22%3A%22%22%2C%22links%22%3A%7B%22alternate%22%3A%7B%22href%22%3A%22https%3A%5C%2F%5C%2Fwww.zotero.org%5C%2Fplan_de_rome%22%2C%22type%22%3A%22text%5C%2Fhtml%22%7D%7D%7D%2C%22creatorSummary%22%3A%22Oleson%22%2C%22parsedDate%22%3A%221984%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BOleson%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20J.P.%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BGreek%20and%20Roman%20Mechanical%20Water-Lifting.%20Devices%26%23x202F%3B%3A%20The%20History%20of%20Technology%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Toronto%2C%20University%20of%20Toronto%20Press%2C%201984.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22Greek%20and%20Roman%20Mechanical%20Water-Lifting.%20Devices%20%3A%20The%20History%20of%20Technology%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22J.%20P.%22%2C%22lastName%22%3A%22Oleson%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%221984%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22CFPF43JH%22%2C%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22YYWQSAM9%22%2C%225WBSD65U%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222017-12-22T15%3A26%3A50Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22IGHUTFC4%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22lastModifiedByUser%22%3A%7B%22id%22%3A1117117%2C%22username%22%3A%22Plan%20de%20Rome%22%2C%22name%22%3A%22%22%2C%22links%22%3A%7B%22alternate%22%3A%7B%22href%22%3A%22https%3A%5C%2F%5C%2Fwww.zotero.org%5C%2Fplan_de_rome%22%2C%22type%22%3A%22text%5C%2Fhtml%22%7D%7D%7D%2C%22creatorSummary%22%3A%22Pellati%22%2C%22parsedDate%22%3A%221940%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BPellati%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20F.%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BL%26%23x2019%3BIngegneria%20idraulica%20ai%20tempi%20dell%26%23x2019%3BImpero%20Romano%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Rome%2C%20Istituto%20di%20studi%20romani%2C%201940.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22L%27Ingegneria%20idraulica%20ai%20tempi%20dell%27Impero%20Romano%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22F.%22%2C%22lastName%22%3A%22Pellati%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%221940%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22CFPF43JH%22%2C%228PSJPSEE%22%2C%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22YYWQSAM9%22%2C%225WBSD65U%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222017-12-22T15%3A26%3A50Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22RHQHCNF9%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22Sackur%22%2C%22parsedDate%22%3A%221925%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BSackur%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20W.%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BVitruv%2C%20Technik%20und%20Literatur%2C%20%28Vitruv%20und%20die%20Poliorkketiker.%20Vitruv%20und%20die%20Christlicheantike.%20Bautechnisches%20aus%20der%20Literatur%20des%20Altertums.%29%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Berlin%2C%20W.%20Ernst%2C%201925.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22Vitruv%2C%20Technik%20und%20Literatur%2C%20%28Vitruv%20und%20die%20Poliorkketiker.%20Vitruv%20und%20die%20Christlicheantike.%20Bautechnisches%20aus%20der%20Literatur%20des%20Altertums.%29%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22W.%22%2C%22lastName%22%3A%22Sackur%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%221925%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22D3J7UD93%22%2C%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22ZPPEGJIW%22%2C%22BLAU8MSL%22%2C%22WRXKZSX9%22%2C%22YYWQSAM9%22%2C%225WBSD65U%22%2C%22FIPFA897%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-12-26T15%3A37%3A37Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22DF5IVG2T%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22Viollet%22%2C%22parsedDate%22%3A%222005%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BViollet%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20P.-L.%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BHistoire%20de%20l%26%23x2019%3B%26%23xE9%3Bnergie%20hydraulique%26%23x202F%3B%3A%20moulins%2C%20pompes%2C%20roues%20et%20turbines%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Paris%2C%20Presses%20de%20l%26%23x2019%3BEcole%20Nationale%20des%20Ponts%20et%20Chauss%26%23xE9%3Be%2C%202005.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22Histoire%20de%20l%27%5Cu00e9nergie%20hydraulique%20%3A%20moulins%2C%20pompes%2C%20roues%20et%20turbines%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22P.-L.%22%2C%22lastName%22%3A%22Viollet%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%222005%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22YYWQSAM9%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-12-26T10%3A56%3A57Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22FCYJVRU4%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22Wikander%22%2C%22parsedDate%22%3A%221994%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BWikander%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20%26%23xD6%3B.%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BExploitation%20of%20Water-Power%20or%20Technological%20Stagnation%26%23x202F%3B%3F%20A%20Reappraisal%20of%20the%20Productive%20Forces%20in%20the%20Roman%20Empire%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Lund%2C%20Gleerup%2C%201994.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22Exploitation%20of%20Water-Power%20or%20Technological%20Stagnation%20%3F%20A%20Reappraisal%20of%20the%20Productive%20Forces%20in%20the%20Roman%20Empire%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22%5Cu00d6%22%2C%22lastName%22%3A%22Wikander%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%221994%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22YYWQSAM9%22%2C%225WBSD65U%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-12-26T10%3A55%3A51Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22E52MSRZT%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22Wikander%22%2C%22parsedDate%22%3A%221981%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BWikander%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20%26%23xD6%3B.%2C%20%26%23xAB%3B%26%23xA0%3BThe%20Use%20of%20Water-power%20in%20classical%20Antiquity%26%23xA0%3B%26%23xBB%3B%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BOpuscula%20Romana%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20vol.%26%23xA0%3B13%2C%201981%2C%20p.%26%23xA0%3B%2091%26%23x2011%3B104.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22journalArticle%22%2C%22title%22%3A%22The%20Use%20of%20Water-power%20in%20classical%20Antiquity%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22%5Cu00d6%22%2C%22lastName%22%3A%22Wikander%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%221981%22%2C%22section%22%3A%22%22%2C%22partNumber%22%3A%22%22%2C%22partTitle%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22PMID%22%3A%22%22%2C%22PMCID%22%3A%22%22%2C%22arXivID%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22YYWQSAM9%22%2C%225WBSD65U%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-12-26T11%3A00%3A08Z%22%7D%7D%2C%7B%22key%22%3A%22TNI283DM%22%2C%22library%22%3A%7B%22id%22%3A2050706%7D%2C%22meta%22%3A%7B%22creatorSummary%22%3A%22Wikander%22%2C%22parsedDate%22%3A%222000%22%2C%22numChildren%22%3A0%7D%2C%22bib%22%3A%22%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-bib-body%26quot%3B%20style%3D%26quot%3Bline-height%3A%201.35%3B%20%26quot%3B%26gt%3B%5Cn%20%20%26lt%3Bdiv%20class%3D%26quot%3Bcsl-entry%26quot%3B%26gt%3B%26lt%3Bspan%20style%3D%26quot%3Bfont-variant%3Asmall-caps%3B%26quot%3B%26gt%3BWikander%26lt%3B%5C%2Fspan%26gt%3B%20O.%2C%20%26lt%3Bi%26gt%3BHandbook%20of%20Ancient%20Water%20Technology%26lt%3B%5C%2Fi%26gt%3B%2C%20Leiden%5C%2FBoston%2C%20K%26%23xF6%3Bln%5C%2FBrill%20%28Technology%20and%20Change%20in%20History%26%23xA0%3B%3B%26%23xA0%3B2%29%2C%202000.%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%5Cn%26lt%3B%5C%2Fdiv%26gt%3B%22%2C%22data%22%3A%7B%22itemType%22%3A%22book%22%2C%22title%22%3A%22Handbook%20of%20Ancient%20Water%20Technology%22%2C%22creators%22%3A%5B%7B%22creatorType%22%3A%22author%22%2C%22firstName%22%3A%22O.%22%2C%22lastName%22%3A%22Wikander%22%7D%5D%2C%22abstractNote%22%3A%22%22%2C%22date%22%3A%222000%22%2C%22originalDate%22%3A%22%22%2C%22originalPublisher%22%3A%22%22%2C%22originalPlace%22%3A%22%22%2C%22format%22%3A%22%22%2C%22ISBN%22%3A%22%22%2C%22DOI%22%3A%22%22%2C%22citationKey%22%3A%22%22%2C%22url%22%3A%22%22%2C%22ISSN%22%3A%22%22%2C%22language%22%3A%22%22%2C%22collections%22%3A%5B%22GR8HMQHC%22%2C%22VERBK67S%22%2C%223SVIMNWV%22%2C%22V6RG4KYD%22%2C%22YYWQSAM9%22%2C%225WBSD65U%22%5D%2C%22dateModified%22%3A%222023-12-26T14%3A45%3A22Z%22%7D%7D%5D%7D
Bonin J., L’eau dans l’Antiquité. L’hydraulique avant notre ère, Paris, Eyrolles, 1984.
Bouet A., Aquam in altum exprimere. Les machines élévatrices d’eau dans l’antiquité, actes de la journée d’études tenue à Bordeaux le 13 mars 2003, Bordeaux, Ausonius, 2005.
Briant P., Irrigation et drainage dans l’Antiquité, qanats et canalisations souterraines en Iran, en Egypte et en Grèce, Paris, Thotm, 2001.
Brun J.-P. et Fiches J.-L., « Des machines et de l’eau » dans Énergie hydraulique et machines élévatrices d’eau durant l’Antiquité, Naples, Centre Jean Bérard, 2007, p.  1‑6.
Brun J.-P. et Fiches J.-L., Énergie hydraulique et machines élévatrices d’eau durant l’Antiquité, Naples, Centre Jean Bérard (Collection du Centre Jean Bérard ; 27), 2007, 259 p.
Brun J.-P. et Jockey Ph., Techniques et sociétés en Méditerranée : travaux du Centre Camille Julian. Volume publié en hommage à Marie-Claire Amouretti, Paris, Maisonneuve et Larose, 2001.
Brun CH.F.M. et Saastamoinen A., « Technology, ideology, water : from Frontinus to the Renaissance and beyond », Papers from a conference at the Institutum Romanum Finlandiae, May, 2003.
Callebat L., « L’hydraulique vitruvienne » dans Problemi di macchinismo in ambito romano. Macchine idrauliche nella          litteratura tecnica, nelle fonti storiografiche e nelle evidenze archeologiche di età imperiale, Côme, Comune di Como, 2004, p.  19‑24.
De Kleijn G., The water supply of ancient Rome : city area, water, and population, Amsterdam, Gieben, 2001.
Evans H.-B., Water distribution in ancient Rome : the evidence of Frontinus, University of Michigan, Ann Arbor, 1994.
Fernandez Casado C., Ingenieria hidraulica romana, Madrid, Turner, 1983.
Fleury P., « Hydraulique ancienne : de l’Egypte à Rome », Cahiers de la MRSH de Caen, no 41, 2005, p.  169‑186.
Fleury P., La mécanique de Vitruve, Caen, Presses Universitaires de Caen, 1993.
Fleury P., « Les machines de Vitruve », dans Pompéi, nature, sciences et techniques, Paris, Palais de la Découverte, 2001, p.  28‑44.
Frabre G., Fiches J.-L. et Paillet J.-L., L’aqueduc de Nîmes et le pont du Gard : archéologie, géosystème, histoire, 2e éd., Paris, CNRS, 2000.
Guery R. et Hallier G., « Réflexions sur les ouvrages hydrauliques de Marseille antique », dans L’eau et les hommes en Méditerranée, publ. sous la dir. de Réparaz A. de, Paris, CNRS, 1987, p.  265‑282.
Hairy I., « Alexandrie, la conquête de l’eau » dans Du Nil à Alexandrie, Paris, De Boccard, 2011, p.  40‑47.
Hodge T., Roman aqueducts and water supply, Londres, G. Duckworth, 1992.
Humphrey J.-W., Greek and Roman Technology. A sourcebook. Annotated translations of Greek and Latin texts and documents, New York/Londres, Routledge, 1998.
Madeleine S., « La restitution des machines vitruviennes », Cahier des études anciennes, vol. 48, 2011, p.  35‑59.
Malissard A., Les Romains et l’eau, Paris, Les Belles Lettres, 1994.
Mays L.W., « A brief History of Roman Water Technology » dans Ancient Water technology, Londres, Springer e-book, 2010, p.  115‑137.
Nordon M., Histoire de l’hydraulique. L’eau conquise. Les origines et le monde antique, Paris, Masson, 1991.
Oleson J.P., Greek and Roman Mechanical Water-Lifting. Devices : The History of Technology, Toronto, University of Toronto Press, 1984.
Pellati F., L’Ingegneria idraulica ai tempi dell’Impero Romano, Rome, Istituto di studi romani, 1940.
Sackur W., Vitruv, Technik und Literatur, (Vitruv und die Poliorkketiker. Vitruv und die Christlicheantike. Bautechnisches aus der Literatur des Altertums.), Berlin, W. Ernst, 1925.
Viollet P.-L., Histoire de l’énergie hydraulique : moulins, pompes, roues et turbines, Paris, Presses de l’Ecole Nationale des Ponts et Chaussée, 2005.
Wikander Ö., Exploitation of Water-Power or Technological Stagnation ? A Reappraisal of the Productive Forces in the Roman Empire, Lund, Gleerup, 1994.
Wikander Ö., « The Use of Water-power in classical Antiquity », Opuscula Romana, vol. 13, 1981, p.  91‑104.
Wikander O., Handbook of Ancient Water Technology, Leiden/Boston, Köln/Brill (Technology and Change in History ; 2), 2000.